Rietvelddebat 2023: Wonen en ontwerpen doe je samen
Over de kracht van betrokkenheid bij nieuwe woonomgevingen
Donderdag 23 november, 19.30 – 22.30 uur
Rudolf Magnus, Utrecht, Vondellaan 94
Gratis tickets via Eventbrite
Op donderdagavond 23 november organiseert de Stichting Rietveldprijs de tweejaarlijkse Rietveldlezing. Dit jaar is dat een debat onder de titel ‘Wonen en ontwerpen doe je samen’. De waarde van bouwen en ontwerpen met bewoners staat immers volop in de belangstelling. Actueel is de aandacht voor wooncoöperaties, waarvoor ook in Utrecht ruimte wordt gezocht. Hoe creëer je woonomgevingen samen met bewoners en wat levert dit de buurt en de stad op?
Over de kracht van betrokkenheid bij het ontwerpen van en bouwen aan nieuwe woonomgevingen gaan we deze avond in gesprek. Dat doen we met een inleidende lezing door architect Ninke Happel. Zij spreekt over de waarde van een bouwcultuur waarin het betrekken (van bewoners, de omgeving, klimaatverandering en nog veel meer) centraal staat.
Vervolgens komen er verschillende praktijkvoorbeelden aan bod. Direct betrokkenen bij het Eindhovense Space-S, de wooncoöperatie Overhoop in Overvecht en CPO De Kersentuin in Leidsche Rijn vertellen hoe zij bewoners in hun project zeggenschap hebben gegeven bij het programma en het ontwerp, en wat dat de buurt heeft opgeleverd. Tot slot reflecteren we met verschillende Utrechtse sleutelspelers op dit thema en gaan we met elkaar in gesprek over kansen in Utrecht.
Met het Rietvelddebat willen we ontwerpers, opdrachtgevers, stadmakers en bewoners inspireren. Onder leiding van moderator Arie Lengkeek gaan we graag met elkaar in gesprek over deze vraag: wat is de waarde van zeggenschap en betrokkenheid van bewoners en anderen bij het vormgeven van een prettige en duurzame woonomgeving?
Programma: zie onder de foto
Programma
19.30-20.00 uur
Inloop met koffie en thee
20.00-20.10 uur
Welkom en opening door moderator Arie Lengkeek (commongrounds) en Annemiek Rijckenberg (voorzitter Stichting Rietveldprijs)
20.10-20.40 uur
Lezing: Een Kamer voor Elkaar – naar een bouwcultuur van betrekken
door Ninke Happel,architect bij Happel Cornelisse Verhoeven
In haar lezing spreekt Ninke Happel over de waarde van een bouwcultuur van betrekken. Goede architectuur betrekt in haar ogen. De stad, het individu, de bewoner, de gebruiker, het klimaat, de natuur, het verleden, de toekomst. Betrekken is een daad van generositeit. Het gaat over geven in plaats van nemen. Over luisteren in plaats van opleggen. Het gaat over insluiting in plaats van uitsluiting. Over ruimte maken, maar vooral ook over ruimte laten. De waarde van een bouwcultuur van betrekken zal Ninke laten zien aan de hand van de architectuurgeschiedenis én de actualiteit en langs de lijnen van het werk van haar bureau.
Ninke Happel is architect bij Happel Cornelisse Verhoeven. Ze werkt aan een breed portfolio van renovaties, restauraties, herbestemmingen en nieuwbouw van publieke gebouwen, woongebouwen en openbare interieurs in Nederland en België. Vanuit een sociaal engagement is het bureau op zoek naar verbinding van actuele maatschappelijke vraagstukken met ruimtelijke opgaven. Zo deed Ninke al in 2016 onderzoek naar de mogelijkheden van coöperatief wonen in Nederland en initieerde ze het Rotterdams Woongenootschap, een van de eerste hedendaagse wooncoöperaties van Nederland. Onlangs heeft het bureau zichzelf bovendien als missie gesteld om met hergebruik van bestaande gebouwen de actuele verduurzamingsopgave te verbinden aan de cultuurhistorische continuïteit.
20.40-21.10 uur
Voorbeelden: Wonen én ontwerpen doe je samen – ervaringen uit de praktijk
Hoe geef je samen vorm aan een nieuwe woonomgeving en wat heeft zeggenschap de bewoners en de buurt opgeleverd? Ervaringsdeskundigen en bewoners nemen ons mee in een aantal inspirerende voorbeelden van woonomgevingen waarin bewoners nadrukkelijk zijn betrokken bij keuzes in het programma en het ontwerp. Met:
Angelique Bellemakers (voorheen bij Woonbedrijf, stadsgezant gemeente Eindhoven) over co-creatie bij Space-S in Eindhoven, een wooncomplex van ruim 400 woningen in sociale huur op Strijp-S. Bij het project dachten bewoners met woningcorporatie Woonbedrijf vanaf het begin mee over het ontwerp, de woningen en het samenleven. Space-S won in 2017 de Dirk Roosenburg Architectuurprijs van de stad Eindhoven, in 2018 de BNA gebouw van het jaar publieksprijs en in 2019 de European Collaborative Housing Award.
Maarten Nieuwenhuize (MN Architecten) over wooncoöperatie Overhoop in Overvecht, de eerste wooncoöperatie van Utrecht. De leden van de woongemeenschap kochten het gebouw gezamenlijk aan. Het renovatie-ontwerp van het jaren zestig-gebouw door MN Architecten is gebaseerd op hergebruikt houtmateriaal. Overhoop was genomineerd voor de Rietveldprijs 2022.
Mede-ontwikkelaar en bewoner Jeroen Hollander over de Kersentuin in Leidsche Rijn. Dit ‘groene dorp’, bestaande uit 94 koop- en sociale huurwoningen, is 20 jaar geleden door de bewoners zelf ontwikkeld in Collectief Particulier Opdrachtgeverschap. De bewoners beheren niet alleen de woningen, die in een VvE zijn ondergebracht, maar ook de eigen collectieve en gemeentelijke openbare ruimte. De Kersentuin won in 2005 de Ruimte- en Mobiliteitsprijs, een prijs voor het project dat woningbouw en verkeer het best met elkaar combineert.
21.10-21.30 uur
In gesprek: Wonen doe je samen – kansen voor Utrecht
Met Anemoon van Dijk (woningcorporatie Woonin), Leen de Wit (gemeente Utrecht) en het publiek gaan we in gesprek en reflecteren we op de lezing en de voorbeelden.
21.30-22.30
Borrel
.
Locatie Rudolf Magnus
Het Rietvelddebat vindt plaats in het Auditorium van Rudolf Magnus, een bedrijvencentrum voor startende bedrijven in het voormalige Pharmacologisch Laboratorium uit 1927.
De locatie op Vondellaan 94 is goed bereikbaar per fiets en met het OV. Station Vaartsche Rijn (met halte van sneltram van Utrecht CS naar Science Park) is op enkele minuten loopafstand.